Tyskie Browary Książęce i piwo Tyskie są ze sobą nierozerwalnie związane – jak złocisty napój i piana, słód i chmiel, pokal i podkładka. Czy jednak browar należący najpierw do Promnitzów, a później do Hochbergów zawsze produkował piwo Tyskie? I odwrotnie: czy Tyskie warzono tylko tam? Odpowiedzi na te pytania nie są tak oczywiste, jak mogłoby się wydawać.
Początki warzenia piwa w tyskim browarze przypadają na czasy, gdy kwestią marek i znaków towarowych nikt nie zaprzątał sobie głowy. Określano raczej typy lub style, w zależności od tego, z czego i w jaki sposób warzono dane piwo, ewentualnie odwołując się do jego przeznaczenia lub okazji spożycia.
W pierwszym okresie działalności browar folwarczny produkował tzw. piwo wysyłkowe (Versandbier) – jasne (Weissbier) lub ciemne (Schwarzbier), ze względu na przyzwoitą jakość przeznaczone lokalnie do sprzedaży lub na eksport. Natomiast mętne, niesklarowane piwo drożdżowe (Hefenbier) oraz piwo stołowe (Tischbier) miały na tyle kiepskie parametry, że nadawały się tylko do szybkiego spożycia i przeważnie traktowane były jako deputat.
Dolna fermentacja górą
Tuż przed rewolucyjnymi inwestycjami i przybyciem do Tychów Juliusa Müllera w zakładzie królowała górna fermentacja. Warzono tam wówczas tzw. piwo bawarskie (Bayerischer Bier) – słodkie, słabo nachmielone, o brązowej barwie. Sprzedawano je w Tychach i Pszczynie. Tzw. piwo zwyczajne (Einfacher Bier) – również ciemne, o niskiej zawartości ekstraktu – było tańsze i przeznaczone do natychmiastowego spożycia.
Wprowadzenie dolnej fermentacji spowodowało istotne zmiany w asortymencie browaru, który zaczął bazować na jasnych piwach warzonych nową metodą. Na początku lat 70. XIX w. lager i piwo marcowe (Märzer Bier) stanowiły ponad 80% produkcji i były sprzedawane pod nazwą Piwo Książęce (Fürstliche Bier). Produkcja Einfacher Bier, które nie znajdowało wielu konsumentów, systematycznie spadała, podobnie jak piwa bawarskiego. Jednak wciąż w niewielkich ilościach produkowano tyski porter, który był niemiecką odmianą tego stylu, różniącą się od angielskiej.
Tyskie – ale które?
W okresie międzywojennym, kiedy już powszechnie posługiwano się nazwami handlowym, piwosze ze słabą pamięcią nie mieli łatwego życia. Produkty Browaru Książęcego nosiły wówczas dość zawiłe nazwy: Książęco Tyski Eksport, Książęco Tyskie Piwo Pełne i Książęco Tysko Pilzneńskie, zaś w Warszawie rozlewano je jako Eksportowo Dubeltowe. Dodatkowo komplikował sprawę fakt, że działający prężnie w Tychach konkurencyjny Browar Obywatelski miał w swojej ofercie Obywatelsko Tyskie Piwo Pełne, Tyskie Piwo Pełne i Piastowskie Piwo Pełne Jasne. Jak widać, Tyskie niejedno miało imię.
Podczas II wojny światowej tyski zakład borykał się z brakiem surowców, czego efektem była produkcja piwa o obniżonej zawartości ekstraktu, znanego jako Wehrmachtsbier (piwo dla Wehrmachtu). Niestety, nie był to pierwszy przypadek, kiedy browar poszedł na kompromis w sprawie jakości. Niedługo po zakończeniu I wojny światowej problemy z rentownością sprawiły, że zaczęto warzyć tzw. piwo zastępcze (Ersatzbier), które sprzedawano pod nazwą Meta. Na szczęście w latach powojennych nastąpił powrót do wysokiej jakości chmielowego napoju.
Karliczek z Karolinką i Janusz na Presidenta
W czasach gospodarki centralnie sterowanej w Tychach produkowano m.in. piwo jasne pełne i specjalne, niewielkie ilości porteru i wynalazek charakterystyczny dla epoki – „eksportowe na kraj”. Lata 80. i początek 90. ubiegłego wieku to lagery o intrygujących nazwach: Karliczek, Dwunastka, Jubileuszowe, Jan III, Karolinka, Maks, Janusz czy President. Z jednej strony świadczą o przywiązaniu do lokalności, z drugiej – to specyficzny znak tamtych czasów. Ciekawostką jest, że w ostatniej dekadzie XX w. wytwarzano tutaj także napój słodowy Kuracyusz, który później przemianowano na Kuracyjne, oraz piwo Gold Fassl na licencji austriackiej.
No a gdzie Tyskie, które znamy dzisiaj? – można by zapytać. Już całkiem blisko. Marka Gronie zaczęła pojawiać się w sprawozdaniach pod koniec lat 80., a lata 90. przyniosły jej spektakularny sukces i ogólnopolską popularność. W 1996 r. Gronie i Książęce odpowiadały za 91% ogólnej sprzedaży piw z tyskiego browaru. I w zasadzie tak jest także dziś. Rodzina Tyskiego, w której najmłodszy jest wariant 0,0%, oferuje klasykę, zaś kolekcja Książęcego – piwne specjalności. Na tych dwóch filarach opiera się potęga Tyskich Browarów Książęcych.
Chcesz zobaczyć, jak dziś powstaje piwo Tyskie, i dowiedzieć się, jaką drogę przeszło przez wieki? Zarezerwuj zwiedzanie Muzeum i wycieczkę po Browarze. Natomiast Pubie pod Browarem spróbujesz, jak smakuje najświeższy z możliwych wariant Tyskiego. Zapraszamy!